เมื่อมีการตกลงกันทำสัญญาต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจการค้า โดยเฉพาะสัญญาการค้าระหว่างประเทศคู่สัญญาสามารถทำความตกลงกันได้ว่า หากมีข้อพิพาทจากการปฏิบัติตามสัญญาเกิดขึ้น ให้ระงับข้อพิพาทโดยวิธีอนุญาโตตุลาการ คือเสนอเรื่องให้อนุญาโตตุลาการเป็นผู้วินิจฉัยชี้ขาด โดยไม่ต้องนำคดีฟ้องต่อศาลได้ ทั้งนี้ รวมถึงกรณีเป็นสัญญาระหว่างหน่วยงานของรัฐกับเอกชนไม่ว่าจะเป็นสัญญาทางปกครอง
คณะอนุญาโตตุลาการคือผู้ที่คู่สัญญากำหนดให้เป็นผู้พิจารณาวินิจฉัยชี้ขาดข้อพิพาท คู่สัญญาสามารถกำหนดวิธีการแต่งตั้งและจำนวนอนุญาโตตุลาการไว้ในสัญญาได้ แต่ต้องมีจำนวนเป็นเลขคี่ ถ้าคู่พิพาทกำหนดจำนวนไว้เป็นเลขคู่ ให้อนุญาโตตุลาการร่วมกันแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการเพิ่มขึ้นอีกหนึ่งคนเป็นประธาน
ถ้าคู่กรณีไม่ได้กำหนดวิธีการแต่งตั้งไว้เป็นอย่างอื่น การแต่งตั้งอนุญาโตตุลาการมีหลักการที่สำคัญคือ กรณีกำหนดให้มีอนุญาโตตุลาการคนเดียว ถ้าคู่พิพาทไม่สามารถตกลงกันแต่งตั้งได้ ให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งร้องต่อศาลที่มีเขตอำนาจเป็นผู้แต่งตั้ง ถ้าตกลงกันให้มีมากกว่าหนึ่งคนให้คู่พิพาทตั้งอนุญาโตตุลาการฝ่ายละเท่ากันและให้อนุญาโตตุลาการดังกล่าวร่วมกันตั้งอนุญาโตตุลาการอีกหนึ่งคน
คู่กรณีสามารถตกลงกันเลือกกฎหมายหรือระบบกฎหมายของประเทศอื่นมาใช้บังคับกับข้อพิพาทได้ เมื่อคณะอนุญาโตตุลาการมีคำวินิจฉัยชี้ขาดแล้วไม่ว่าจะได้ทำขึ้นในประเทศใดให้ผูกพันคู่พิพาท แต่คู่พิพาทสามารถยื่นคำขอต่อศาลที่มีเขตอำนาจให้เพิกถอนคำชี้ขาดได้เมื่อปรากฏกรณีตามที่กฎหมายกำหนดไว้ ที่สำคัญคือเมื่อคำชี้ขาดขัดต่อกฎหมายหรือความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือไม่อยู่ในขอบเขตหรือเกินขอบเขตของสัญญาอนุญาโตตุลาการ
ในทางกลับกันหากผู้จะถูกบังคับตามคำชี้ขาดไม่ปฏิบัติตามคำชี้ขาด คู่พิพาทอีกฝ่ายหนึ่งสามารถยื่นคำขอต่อศาลที่มีเขตอำนาจพิพากษาบังคับตามคำชี้ขาดนั้นได้
สำหรับเรื่องเขตอำนาจของศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีที่เกี่ยวกับอนุญาโตตุลาการอาจสรุปได้คือ ศาลแพ่งหรือศาลจังหวัดที่มีอำนาจพิจารณาคดีแพ่ง สำหรับสัญญาทางแพ่งและพาณิชย์ทั่วไป ศาลทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ สำหรับสัญญาที่เกี่ยวกับทรัพย์สินทางปัญญาและการค้าระหว่างประเทศ และศาลปกครองกรณีที่เป็นสัญญาทางปกครอง
กรณีคดีไอทีวีเป็นสัญญาทางปกครองจึงอยู่ในเขตอำนาจของศาลปกครอง ซึ่งศาลปกครองกลางได้พิพากษาเพิกถอนคำชี้ขาดของอนุญาโตตุลาการเสียด้วยเหตุผลที่สำคัญคือ การยอมรับหรือการบังคับตามคำชี้ขาดบางประเด็นขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดีของประชาชน คำชี้ขาดบางประเด็นเกินคำขอและเกินขอบเขตของสัญญาอนุญาโตตุลาการ
กระบวนการทางอนุญาโตตุลาการในการระงับข้อพิพาททางแพ่งและพาณิชย์ ไม่ยุ่งยาก รวดเร็ว เสียค่าใช้จ่ายน้อยกว่าการฟ้องคดี ช่วยลดปริมาณคดีที่จะขึ้นสู่ศาลได้ทางหนึ่ง แต่ต้องไม่ทำคำชี้ขาดแบบคดีไอทีวี
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น